امروز در شرایطی قرار داریم که آقای روحانی به عنوان مسئول مذاکرات هسته ای و اعضای تیم مذاکرات هسته ای اعم از ظریف، عراقچی، صالحی، بعیدی نژاد و بسیاری از حامیان ایشان، طبق پیش بینی منتقدان برجام که دهها توهین و تهمت را بابت انتقاد به برجام به جان خریدند، اذعان دارند که برجام بارها نقض شده و با بدعهدیهای مکرر طرف مقابل مواجه شده و برجامی که روزگاری مدعی بودند آفتاب تابان، ابر شتابان، هوای تازه و باغ سیب و گلابی است و بر داستانهای خزانه خالی، آب و هوای آلوده، بیکاری و رکود پایان میدهد امروز به باغچه ای نیم سوز شبیه شده است.

عملاً برجام و مدل مذاکره خوشبینانه با آمریکا به بن بست رسیده است و اگر نبود تدبیر و ایستادگی امام خامنه ای، دولت همین مدل را در سایر موضوعات حیاتی کشور نیز به پیش میبرد و امروز به جای یک خسارت محض، به مجموعه ای از خسارات محض مبتلا بودیم. هنوز 3 ماه از ادعای انتخاباتی آقای روحانی نگذشته است که به مردم میگفت اگر میخواهید تحریمها برگردد به رقبایم رأی دهید ولی امروز با مصوبه ای که به مادر تحریمها معروف است و خود آمریکاییها از آن به عنوان گسترده ترین تحریمها یاد میکنند، عملاً دروغ بودن یکی از رقیب هراسیهای روحانی که با آن از مردم رأی گرفت، اثبات شده است.

حالا همین مدل رفتار روحانی را با رفتار دو رئیس جمهور حامی مذاکره و توافق با آمریکا در شوروی و روسیه، یعنی آقایان میخائیل گورباچف و بوریس یلتسین مقایسه کنید که وقتی دیدند مدل مذاکره و تنازل در برابر آمریکا جواب نمیدهد، هر دو با کناره گیری از قدرت و استعفا، جایشان را به کسانی دادند که توانستند با اتکا به توان داخلی، روسیه را از فلاکتی که به آن مبتلا شده بود نجات دهند و دوباره به ابرقدرتی بزرگ تبدیل نمایند، کاری که امروز کشور ما نیز به آن محتاج است.

امروز ایران با رئیس جمهوری مواجه است که به اذغان مرحوم هاشمی، کلیدش برای حل مشکلات کشور، دیپلماسی و مذاکره بوده است، کلیدی که انگار در قفل شکسته است و همان برجام امروز به اهرمی علیه کشور تبدیل شده است تا هم هسته ای ایران متوقف بماند و هم بدون هیچ مانعی بر تحریمها افزوده شود و رئیس جمهوری برای کشور باقی مانده که برای کتابهای سریع القلم (مشاورش) علیه استقلال، مقدمه نوشته است و کابینه اش با استقلال و اقتصاد مقاومتی میانه خوشی ندارند و چنین شرایطی اقتضا میکند خود ایشان، سکان مدیریت کشور را به کسانی که به توان داخلی و اصول اقتصاد مقاومتی اعتقاد دارند واگذار نمایند.

تمدید تحریم ISA باعث شد تا رئیس جمهور، وزیر امور خارجه را مأمور نماید تا مراحل اعتراض به نقض برجام را دنبال کند که برخی مسئولان این دستور را اشتباه، بی فایده و به ضرر کشور معرفی کردند که در پاسخ به این بزرگواران عرض میکنم:

1- چه بخواهیم و چه نخواهیم، هم کفه و هم زمان اجرای تعهدات به ضرر ما نوشته شده است و هم مکانیزم نظارت بر اجرای آنها به نفع ما نیست. در واقع مکانیزمی جز همین کمیسیون حل اختلاف برای ما تعبیه نشده در صورتی که برای طرف مقابل، شرایط بسیار متفاوت است، چرا که آژانس اجرای تعهدات هسته ای ما که غالباً به صورت نقد و به صورت پیشدستانه انجام شد را تحت نظارت دارد و به عنوان یک نهاد به اصطلاح بی طرف، میتواند به هر بهانه ای ما را ناقض برجام بشناساند، در صورتی که برای نقضهای طرف مقابل، این ماییم که باید مورد نقض را آن هم در کمیسیونی که ترکیب و مکانیزمش کاملا به ضرر ماست، اثبات کنیم! و اگر طرف مقابل نخواست این نقضها را نقض بداند، کنار کشیدن ما از برجام، به منزله نقض برجام از طرف ما تلقی شده و موجب بازگشت همان معدود تحریمهای رفع شده خواهد شد و ما در موقعیتی قرار خواهیم گرفت که هم برگ برنده های هسته ایمان را از دست داده ایم و دوباره برای آنها چند سال هزینه بدهیم و هم با بازگشت قطعنامه ها مواجه خواهیم شد!

2- از سوی دیگر، برجام راه واکنش متقابل دیگر را هم تقریبا به روی ما بسته است، یعنی برعکس خاصیت برجام برای طرف مقابل که برایشان راهکارهای زیادی برای خنثی کردن برجام آن هم بدون نقض صریح برجام قائل شده، برای ایران طوری سختگیرانه نوشته شده است که امکان فشاری که بدون نقض کردن برجام، منافع طرف مقابل از برجام را تحت الشعاع بگذارد به حداقل میرساند، این شده است که اکنون آمریکا میتواند با تحمیل تحریمهای جدید به هر بهنه ای و تمدید تحریمهای منقضی شده قدیمی و ترساندن کشورهای دیگر برای معامله با ما، برجام را برای ما در حد خسارت محض نگه دارد ولی ما پس از بتن ریزی ها و اوراق کردنها و اکسید کردنها و خارج کردنها، نهایت کارهایی که میتوانیم بکنیم، فشار ایمیلی و چیزی مثل همین تحقیق و بررسی درباره پیشران هسته ای باقی میماند که در این چند روز هم کاملا مشخص شده که فاقد بازدارندگی لازم در برابر نقضهای برجام از سوی طرف مقابل است.

3- امروز کاملاً مشخص است که آمریکا درپی افزایش تحریمها به بهانه های متنوع و واهی است و برجام حتی نتوانست جلوی تمدید تحریم ISA که بخشهایی از آن هسته ای است را بگیرد. لذا پیشنهاد میگردد:

الف- به وضوح و با صراحت نشان دهیم که ذلت اجرای یک طرفه تعهدات سنگین هسته ای و پذیرش نظارتهای آن را با وجود کارشکنیها، بدعهدیها، وضع تحریمهای جدید و باج خواهی های بیشتر نخواهیم پذیرفت و این به موضع گیریهای مستحکمتر دولتمردان درباره نترسیدن از بازگشتن به شرایط قبل از برجام نیاز دارد، باید توجه داشت که تکیه بیش از حد مسئولان کشور بر برجام، باعث شده آنها برجام را یک اهرم فشار و نقطه ضعف دولت بشناسند که این رویه باید هر چه سریعتر اصلاح شود.

ب- تمام سعی خود را بکنیم که همین مسیر اعتراض به نقض برجام مندرج در اثر (تمدید تحریم ISA) در متن برجام را به درستی و قاطعانه طی کنیم و از این نترسیم که احتمالا ورود به این مسیر در نهایت منجر به بازگشت قطعنامه ها خواهد شد و این احتمال را هم بدهیم که شدت عمل ما موجب شود آنها نیز کمی برای حفظ این توافق که به قول خودشان موجب امنیت خاطرشان شده است، تلاش کنند که عدم چنین حسی باعث شده است برجام مثل یک رابطه یک طرفه موجب درد سر ما گردد.

ج- بالاخره باید پذیرفت که راه رفع تحریمها، عقب نشینی همه جانبه از مواضع و منافع انقلاب نیست، بلکه این است که زهر تحریمها با اقدام و عمل در حوزه اقتصاد مقاومتی گرفته شود تا از جذابیت اعمال تحریم در نظر دشمن کاسته شود. باید بپذیریم که چاره ای جز تکیه بر توان داخلی، نیروی انسانی جوان و تحصیلکرده، منابع خدادادی گسترده، توان علمی بالا، ظرفیت قابل احیا و ارتقا در تولید و خودکفایی (به خصوص در حوزه محصولات استراتژیک) نداریم. این تنها راهی است که دشمن را از کارآمد دانستن تحریمها و استفاده بیمارگونه از این اهرم ناامید و منصرف میکند.

آقای ظریف، وزیر امور خارجه ایران و مسئول تیم مذاکره کننده هسته ای! شما در حالی که طرح تمدید تحریم ISA (داماتو) در حال نهایی شدن است گفته اید:

«تمدید تحریم‌ها ضد ایران از نظر جامعه بین‌المللی بی‌اعتباری دولت آمریکا را نشان می‌دهد. همانطور که در گذشته مقامات آمریکایی موظف بودند اجرای تحریم‌ها را متوقف کنند، اکنون هم اجرا متوقف است و شرایط برای کشورهای ثالث تفاوتی ندارد. کاری که کنگره آمریکا کرده است در صورتی که به امضای رئیس‌جمهور آمریکا هم برسد اثر اجرایی ندارد»

که در رابطه با این اظهارات از شما سوالاتی دارم که امیدوارم شفاف و صریح در اولین مصاحبه خودتان به آنها پاسخ دهید:

1- آقای ظریف! آیا تمدید تحریم ISA که در حال انقضا است به منزله تصویب یک تحریم جدید نیست؟!

2- آیا این که بخشهایی از تحریم ISA ، هسته ای است، به منزله تصویب یک تحریم جدید هسته ای نیست؟!

3- آیا تصویب تحریم جدید، آن هم به خصوص از نوع هسته ای، نقض برجام نیست؟!

4- آیا این که سایه تحریمها بر کشور باقی بماند، عامل ابقای ریسک سرمایه گذاری های بلند مدت و سنگین و مؤثر در کشور نیست؟!

5- آیا صرف دستور اجرایی، میتواند چنین ریسک سنگینی را برای بانکها و شرکتهای بزرگ، کم اهمیت جلوه دهد؟!

6- اصلاً مگر آمریکا تا حالا با همین ریسک آفرینی ها مانع استفاده ایران از امتیازات خود در برجام نشده است؟!

7- مگر همین ریسکها باعث نشد تا یک به یک برای کشورها، از آمریکا امان نامه گرفتید و شخصاً بردید به کشورها تحویل دادید؟!

8- مگر تا حالا پیشرفت کشور را منوط به برجام و توانش برای تقویت سرمایه گذاری های خارجی نکردید؟! پس چگونه از یک نقض برجام که این سرمایه گذاری ها را هدف قرارداده اینطور به راحتی عبور میکنید؟!

9- اول گفتید هدف برجام رفع تحریم ظالمانه است! بعد گفتید هدفش رفع سایه جنگ بود! حالا آن را به اثبات بی‌اعتباری آمریکا تنزل میدهید! آیا این همه خسارت جهت فهمیدن اصل بدیهی بی اعتباری آمریکا، قابل توجیه است!؟

10- برجام به دفعات متعدد نقض شده است و حتی اگر روی کاغذ، یک توافق بردبرد بود! امروز باوجود این همه کارشکنی آمریکا در اجرای برجام، چطور همچنان آن را یک توافق بردبرد قلمداد میکنید؟!

11- اصلاً مگر خودتان در خرداد امسال در مجلس نگفتید که تمدید این تحریمها به منزله نقض برجام است؟! پس چرا با این توجیهات، همین خرده وجه ای که برایتان مانده را هم از بین میبرید؟!

12- آیا حواستان هست که با این رویه مذبذبانه در برابر نقضهای مکرر و قطعی برجام، باعث جسورتر شدن آمریکا در نقض برجام شده اید! و ادامه این روند باعث تشدید نقضها میشود؟!

13- آیا هیچ خط قرمزی را برای توجیه نقضهای مکرر برجام توسط آمریکا در نظر گرفته اید؟! و یا قرار است بدون رعایت منافع ملی و عزت کشور، همه نقضهای برجام را تا ابد توجیه کنید؟!

تمدید تحریم داماتو یا ISA، از چند جهت و به اذعان شخص مقام معظم رهبری و ظریف، وزیر امور خارجه و شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و حامیان تصویب برجام در مجلس یک نقض برجام آن هم از نوع آشکار و غیر قابل انکار است و امروز نیز بیشتر مسیر تصویب این تحریم به نحوی طی شده است که حتی اگر اوباما، رئیس جمهور فعلی آمریکا بخواهد مانع تصویب نهایی آن بشود (که اصلاً گویا چنین قصدی هم ندارد)، بازهم با توجه به اکثریت قاطع آرای اعضای کنگره و سنا، چنین امکانی برای وی وجود نخواهد داشت.

فارغ از این که دولت چه مسیری را در مذاکره، رسیدن به توافقهای ژنو، لوزان، وین و اجرای برجام طی کرد تا امتیازاتی که روی کاغذ کسب کرده بود، در عمل و درازای #تقریبا_هیچ، از دست بدهد، امروز مهمترین مسئله قابل تأمل این است که «تعامل با آمریکا» را که جریانی خاص، حدود 3 دهه به صورت مخفیانه در قضیه مک فارلین و به طور علنی در توافق سعدآباد دنبال کردند، یکبار دیگر در قالب برجام و با ابعاد بسیار بی نظیر و بی سابقه آن دنبال گردد.

همان جریانی که مدعی بود تنها راه حل مشکلات کشور، «تعامل با آمریکا» است و در تمام مشکلات کشور، گفتمان اصیل انقلاب در حوزه مقاومت و استقلال را به چالش میکشید و با همین ادعا از 50/7% مردم، رأی گرفت و از مجوز مقام معظم رهبری برای آزمایش راهی که شخص رهبری به آن بدبین بودند، برخوردار شد، امروز مسیر تعامل با آمریکا را در بالاترین سطوح سیاسی با مذاکره، توافق، لبخند، مصافحه، پیاده روی و تنازل، آن هم در جلوی چشم مردم ایران و جهان طی کرده اند.

امروز مهمترین حاصل این تجربه تعامل با آمریکا در برجام، یک درس عبرت ماندگار و پرهزینه است که پس از چند سال بزک کردن سیمای آمریکا از سوی غرب دوستان، چند سال مذاکره خوشبینانه، تعامل، توافق، اجرای پیش دستانه بندهای توافق و دادن امتیازات سنگین که توسط مدعیان دیپلماسی و تحصیل کردگان در آمریکا و انگلیس انجام شد، حاصل گردیده و امروز وقت آن است که حاصل این درس عبرت پرهزینه، برای تغییر جهت از این مسیر انحرافی از گفتمان انقلاب، مورد استفاده قرار گیرد.

امروز با توجه به این که تمدید تحریم داماتو (ISA)، نقضی آشکارتر از نقضهای گذشته است و با توجه به این که برخلاف نقضهای قبلی برجام، بابت آن از قبل در بالاترین سطح سیاسی کشور اولیتماتوم داده شده بود، توقع میرود دولت نسبت به اعتراض رسمی نسبت به این نقض برجام و نقضهایی که در دوره پسا برجام انجام شده است، وارد فرایند تعبیه شده در متن برجام، برای اعتراض گردد و نگذارد که طرف مقابل به راحتی نسبت به تعرض آشکار به منافع ایران در برجام ادامه دهد.

درخصوص مردم هم باتوجه به شرایط جدیدی که با نقض برجام توسط آمریکا در آن قرار گرفته ایم نباید نگرانی داشت، چرا که مردم عزیز ما و حتی آنهایی که بعضاً فریب لبخند و تبریک اعیاد فطر و نوروز امثال اوباما و بزکهای امثال صادق زیباکلام و سریع القلم را میخوردند، در برابر تشدید دشمنیهای علنی آمریکا که حتی در پسابرجام هم لحظه ای متوقف نگردید، متحدتر شده اند و اگر برخی از مسئولان بخواهند با ایجاد دوقطبیهای کاذب، از مردم برای توجیه استمرار تنازلهای بی فایده استفاده کنند، موفق نخواهند شد.

بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه درباره لوایح ضدایرانی کنگره آمریکا امروز (95/9/1) گفت:

«لوایح کنگره آمریکا، ناشی از مشکلات و تحولات سیستم سیاسی داخلی آمریکا است. در یکسال گذشته پس از برجام حدود شصت لایحه و طرح بود که می‌توانست در صورت نهایی شدن و طی مراحل قانونی به نوعی ناقض برجام باشند. اما تا طی شدن مراحل قانونی منتظریم، ما طرح و برنامه و گزینه های خود را داریم تا در زمان لازم اگر نیاز بود اقدامات متناسب را اجرا کنیم. این طرح‌های کنگره را جدی نمی‌گیریم ا‌ما اگر جدی شوند، برخورد لازم را با آنها خواهیم داشت؛ ما بر سر منافع مردم و کشور سازش نخواهیم کرد و اگر لازم باشد برای دفاع از این منافع بهای لازم را می پردازیم./ما به دلایل فکری و عقیدتی خود تلاش داریم تعهدات خود را تا جایی که دیگران رعایت کنند، انجام دهیم. برجام یک تعهد چندجانبه است که در زمان خود نقشش را ایفا کرد، تا زمانی که دیگران پایبند باشند، ماهم پایبندیم.»

آقای قاسمی! این که لوایح ضدایرانی کنگره آمریکا را ناشی از مشکلات و تحولات سیستم سیاسی آمریکا میدانید خود ناشی از ضعف برجام است که برخلاف ادعاهای دولتمردان نتوانست به مثابه سندی باشد که مسائل داخلی آمریکا بر شیوه اجرای آن تأثیر نگذارد، پس قبل از این که مشکلات و تحولات سیستم داخلی آمریکا را مقصر بدانید، باید به بطلان ادعای دوستانتان در دولت درباره غیرقابل خدشه بودن آن توسط دولتهای بعد اعتراف کنید، برجامی که هر کدام از کشورهای امضا کننده آن ظرف کمتر از 2 ماه میتواند با ادعای نقض طرف دیگر و بدون ارائه سند و مدرک، آن را یک سویه نقض کند، برجامی که استمرارش منوط به امضاهای رئیس جمهور وقت آمریکا در مقاطع 120 و 180 روزه است، برجامی که ابتدا طرف مقابل را به تمام خواسته هایش رساند و سپس به او فرصت داد تا تعهداتش را با کندی، کارشکنی و بدعهدی مواجه سازد، برجامی که به دلیل ابهامات و حفره های آن امکان تأویل به رأی و فرار را به طرف مقابل میدهد، برجامی که جسم و روحش جدا هستند و به شیوه ای نوشته شده است که روحش مخدوش باشد بدون این که به جنازه اش آسیبی برسد، خودش از مهمترین موانع استفاده از امتیازاتی است که در ازای پرداخت بهای سنگین مندرج در برجام، میبایست از آنها بهره مند میشدیم.

سخنگوی محترم وزارت خارجه! مصاحبه شما این معنی را در ذهن متبادر میکند که پایبندی الان ما به برجام به دلیل پایبندی طرفهای دیگر برجام و به خصوص آمریکا به آن است! حال این که شخص رئیس جمهور تا وزیر امور خارجه تا رئیس بانک مرکزی، رئیس سازمان انرژی هسته ای، رئیس کمیته برجام و سایر دولتمردان، به عهدشکنی و کارشکنی طرف مقابل در اجرای تعهداتش اعتراف کرده اند و این اظهارات شما مبنی بر این که ما منتظر نهایی شدن این مصوبات هستیم، خودش ایراد اساسی دارد چرا که اولاً اینها نهایی بشوند یا نشوند، موجب بالا رفتن ریسک همکاری و تعامل سازنده شرکتها و کشورهای دیگر با ایران گردیده اند و خود نقض برجام حساب میشود، ثانیاً لوایح ضدایرانی کنگره آمریکا در همین جا به اتمام نخواهند رسید و همین الان تعداد دیگری در دست طراحی و تصویب قرار دارد و این روند موجب ماندن ریسک تعامل با ایران برای بلند مدت خواهد شد و ثالثاً یکی از شروط نه گانه مقام معظم رهبری در اجرای برجام همین بود که هرگونه حرفی مبنی بر تحریم جدید یا ماندن ساختار تحریمها به منزله نقض برجام تلقی شود که متأسفانه دولت با جدی نگرفتن این شرط (مثل سایر خطوط قرمز و شرایط رهبری) باعث شده است تا آمریکاییها با همین طرح ها، لوایح و حرفها، مانع کاهش ریسک تعامل با ایران بشوند.

آقای قاسمی! مسلماً ادعای شما و سایر دیپلماتها و دولتمردان ما مبنی بر این که در صورت نهایی شدن لوایح ضدایرانی کنگره آمریکا ، «اقدام مقتضی» انجام خواهید داد، از چند جهت خودش به تشدید فشارهای طرف مقابل منجر خواهد شد، چرا که اولاً این اظهارات نشان میدهد که طرف مقابل هر کارشکنی که تاکنون انجام داده است، هنوز به عنوان نقض برجام تلقی نکرده اید و این به پیشروی بیشتر وی در نقض برجام خواهد انجامید، ثانیاً ترس شما از دادن اولتیماتوم به طرف مقابل برای اجرای تعهداتش و حتی ترس از به کار بردن عبارت «توقف اجرای تعهداتمان در برجام» و بسنده کردن به واژه «عبارت مقتضی» و امثال آن که میتواند «فشار ایمیلی» و یا تشدید «امان نامه» گرفتن برای کشورها و شرکتهای دیگر تلقی شود، فاقد آن بار لازم برای الزام طرف مقابل به پایان دادن نقض برجام است و رابعاً تا زمانی که دولت این قدر اصرار داشته باشد برجامی را که برد برد بودنش در روز اول هم محل تردید بود را با وجود تمام کارشکنی ها و منافع «تقریباً هیچش»، ابر و ماه و خورشید و فلک و نعمت و باد و … بداند، توقع استیفای حقوق ایران در برجام و گردن نهادن طرف مقابل به آن، خیالی واهی خواهد بود.

پس از اجرای برجام و پیامهای علنی و غیرعلنی آمریکا برای کشورهای خارجی و شرکتهایشان مبنی بر خطرناک بودن تعامل با ایران، دیپلمات های ما تلاش کردند تا آمریکا را مجاب کنند، پیامهای مثبت برای تعامل با ایران ارسال کنند. این مسئله طی چند دیدار از سوی مذاکره کنندگان هسته ای دنبال شد که اگر چه بعضا مسئولان آمریکایی در اظهارات شفاهی خود مواضعی گرفتند لیکن همان ها نیز آن قدر دوپهلو بود که هرگز نتوانست نیاز ایران را تأمین نماید.

تا این که اخیرا آقای ظریف اذعان کرد ما برای کشورهای دیگر از آمریکا نامه های آرامش بخش میگیریم تا برای تعامل با ایران احساس امنیت کنند! ولی از آنجا که آمریکا به مصداق گربه ای است که هرگز برای رضای خدا موش نمیگیرد و در هر کاری دنبال امتیازگیریهای جدید است و حتی در هر مرحله از تمدید مذاکرات هسته ای نیز امتیازات جدیدی گرفته و مذاکره کنندگان ما را به تنازل بیشتر واداشته است، چند سوال ایجاد میشود:

• آیا آمریکا برای دادن نامه های آرامش بخش به ظریف، امتیاز جدیدی از ایران مطالبه نکرده است؟! اگر این نامه ها بدون امتیازدهی هست، چرا یک نامه آرامش بخش کلی برای همه کشورها صادر نمیشود؟!

• آیا کشورهای دیگر به صرف نامه آرامش بخش ، آن را به منزله تضمین حساب میکنند؟! اگر به صرف آرامش بخشی باشد که قبلاً هم جان کری عبارات آرامش بخشی را در کنار تهدیدهای ضمنی بکار گرفته بود، مگر آنها مفید واقع شد؟!

• آیا بهتر نبود همانطوری که رهبری در منشور مشروط برجام شرط کردند، از اوباما #ضمانت_کتبی برای رفع تحریم ها میگرفتند و به صرف دستورات اجرایی اوباما برای برجام اکتفا نمیکردند؟!

• آیا اگر این نظر رهبری که از مذاکره کنندگان خواستند تا عباراتی مانند باقی ماندن ساختار تحریمها به منزله نقض برجام تلقی گردد، جدی گرفته میشد و به طرفهای آمریکایی نیز ابلاغ میشد، آمریکایی ها میتوانستند اذهان بقیه کشورها را با چنین عباراتی، نسبت به تعامل با ایران تخریب کنند؟!

• و سوال دیگر این که آیا زمانی که وزیر امور خارجه باید بگذارد و یک به یک برود و نامه آرامش بخش بگیرد (که کارآیی چندانی هم احتمالا ندارد) و به سایر کشورها بدهد این با عزتملی، عرف دیپلماسی قابل انطباق است؟!

آقای ظریف! شما دیروز در مورخ 28/4/95 در سالگرد برجام در خصوص نمره برجام گفتید:

«اگر بخواهیم به برجام نمره بدهیم، حتماً با توجه به ظرف زمانی و شرایط بین‌المللی نمره بسیار خوبی می‌گیرد، اما اگر بخواهیم به نحوه اجرای امریکایی‌ها نمره بدهیم احتمالاً نمره پایین می‌گیرد.»

آقای ظریف! در رابطه با نمراتی که دادید، از شما چند سؤال داریم که امیدواریم در سخنرانی ها و مصاحبه های بعدی به پاسخ شان اشاره کنید:

آقای ظریف! چگونه نمره برجام را بسیار خوبی می دانید در حالی که این قدر به لحاظ ضمانت های اجرایی برای طرف مقابل ضعیف بوده است؟!

آقای ظریف! چطور به برجامی که بر مبنای انکار دشمنی آمریکا تنظیم شده است، نمره خوب می دهید در حالی که قریب به یک قرن است که آمریکا دشمنی مستمر و مدام با ایران و ایرانی را با انواع کودتای سخت و نرم، استثمار، جنگ تحمیلی، حمایت قاطع از ترور، تحریم، ویروس استاکس نت، زدن هواپیمای مسافری، تهدید، توهین و … نشان داده و همین تداوم دشمنی اش در اجرای برجام هم تکرار شد؟!

آقای ظریف! چطور به برجام نمره بسیار خوبی می دهید در حالی که اگر اقدامات طرفین برجام، همزمان، متناظر، متوازن و گام به گام در آن مشخص می شد، عملاً امکان بدعهدی و کارشکنی در این حد از او اخذ می شد؟!

آقای ظریف! چطور نمره برجام را بسیار خوب می دانید در حالی که خودتان به رهبری فرمودید «ما نتوانستیم برخی از خطوط قرمز شما را حفظ کنیم» و البته اکثر قریب به اتفاق خطوط قرمز درباره مدت محدودیت، محدودیت های غیر معمول، بازرسی از اماکن نظامی، تناظر، هم زمانی و توازن تعهدات، 190 هزارسو در کوتاه مدت، لغو کلیه تحریم ها، ساختار تحریم ها و…  را حفظ نکردید؟!

آقای ظریف! چطور به برجام نمره بسیار خوبی می دهید در حالی که پس از یک سال در عمل ثابت کرده که نتوانسته منافع ایران را در رفع تحریم ها تأمین نماید؟!

آقای ظریف! چطور به برجام نمره بسیار خوبی می دهید در حالی که نه تنها کلیه تحریم ها، بلکه حتی کلیه تحریم های هسته ای را نتوانسته از روی کاغذ بردارد و به اقرار عراقچی حداقل در 2 مورد با مقاومت آمریکایی ها عقب نشینی کردید؟!

آقای ظریف! چطور به برجام نمره بسیار خوبی می دهید در حالی که نه تنها نتوانسته است تحریم های قبلی را بردارد، بلکه نتوانسته جلوی برداشت از پول های ایران، تحریم های جدید مانند تحریم جدید موشکی، محدودیت ویزا و تحریم های در دست تصویب کنگره و دولت آمریکا به بهانه های موشکی، حقوق بشری، تروریسم، سایبری و… را به طور حقوقی بگیرد؟!

آقای ظریف! شما چگونه به اجرای برجام توسط آمریکا نمره بد می دهید در حالی که شروط نه گانه رهبری در اجرای برجام مانند اخذ تضمین کتبی از رئیس جمهور آمریکا،‌ ممانعت از هرگونه تحریم جدید،‌ ممانعت از بیان شفاهی باقی ماندن ساختار تحریم ها و… راه کارشکنی و سنگ اندازی در اجرای برجام را برای طرف مقابل بازگذاشتید؟!

آقای ظریف! چطور نمره برجام بسیار خوب است در حالی که با این همه کارشکنی و بدعهدی آمریکا در اجرای برجام، هنوز نمی توانید براساس متن برجام، نقض برجام را اثبات کنید و تنها می گویید این اقدامات وی با روح برجام سازگار نیستند؟!

آقای ظریف! اگر آمریکا با وجود برجامی که نمره بسیاری خوبی هم به آن دادید، توانسته این قدر بدعهدی و کارشکنی کند و تنها از ما امتیاز بگیرد، پس چطور توقع دارید برجام های 2 و 3 و … را هم کلید بزنید که البته با تعهد دادن به FATF کلید زده اید!؟

آقای ظریف! آیا بهتر نیست دست از بیان این جملات متناقض بردارید که «نمره برجام خیلی خوب است»، «آمریکا بدعهدی کرده است»، «اقدامات آمریکا ناقض برجام نیست و فقط با روح آن سازگاری ندارد»، «باید با برجام های دیگر مشکلات بیشتری را حل کرد»؟!

عراقچی دیشب در آستانه ساگرد برجام در برنامه گفتگوی خبری سیما حاضر شد و توضحیاتی در خصوص برجام و روند اجرای برجام در این مدت داد که محور این صحبت ها این بود که طرفین به تعهدات خود در اجرای برجام عمل کرده اند و نهایتا طرف مقابل رفتارهایی داشته که بعضا با روح برجام در تعارض بوده است و این که مذاکرات در زمینه هسته ای بوده و توقع رفع تحریم ها نیز باید در همین محدوده خلاصه شود مگر این که در سایر زمینه ها هم مذاکره و توافقات جدیدی رخ دهد که در نقد این سخنان و ارتباط آنها با برجام های 2 و 3 موارد زیر تقدیم می گردد:

• پذیرش این ادعای آمریکایی ها که تحریمهای مختلف دقیقا به یک سری از دلایل خاص و منطقی ارتباط فنی دارد غلط و موجب سوءاستفاده طرف مقابل شده است! مثلا نه تحریمهای موشکی واقعاً مرتبط با تخلفات موشکی است و نه واقعا جلوی رشد توان موشکی را می گیرد و یا نه تحریم های هسته ای واقعا مرتبط با تخلفات ادعایی هسته ای بوده است و نه مانع پیشرفت صنعت هسته ای شده است! و نه تحریم های حقوق بشری دقیقا مرتبط با مشکلات حقوق بشری ایران اعمال شده و نه مانع تخلفات ادعایی درایران شده است!
• تمام تحریمهای علیه ایران کاملا ظالمانه است چه به لحاظ عملکرد ایران و چه به لحاظ تبعیض در برخورد با ایران و سایر کشورهایی که واقعا تخلفات عدیده ای در زمینه های مختلف دارند ولی منطق آقایان این ظالمانه بودن تحریم ها را تلویحا رد می کند و می پذیرد که ما بابت تخلفات مختلفی تحریم شده ایم که باید آن تخلفات را یک به یک با دادن تعهدات جدید کنار بگذاریم!
• همانطوری که بیان شد نوع تحریمها عموماً هیچ ارتباطی به بهانه وضع آنها ندارند و آنها میتوانند اکثر همان تحریمها را از یک بهانه به بهانه ای دیگر منتقل کنند و به همین دلیل یکی از شروط رهبری در تأیید برجام این بود که هرگونه تحریم جدید نقض برجام تلقی شود، مسئله ای که تاکنون علی رغم برخی تحریم های جدید هنوز رعایت نشده است.
• نه تنها تحریم ها بین بهانه های قدیمی موشکی، هسته ای، حقوق بشری و حمایت از تروریسم قابل انتقال است، بلکه بهانه های جدیدی مانند بهانه های سایبری هم در دستور کار قرار گرفته است که حاکی از اشتباه بودن ورود مذاکره کنندگان به این بازی در پذیرش دلایل فنی در علت تحریم هاست، چرا که با این وضع اگر همه بهانه های موجود تحریم را یک به یک با تنازل رفع کنیم، بازهم بهانه ای جدید برای این کار ایجاد خواهند کرد.
• از ابتدا هم یکی از خطوط قرمز رهبری و هم حرف خود مسئولان مذاکره کننده این بود که همه تحریم ها باید مرتفع گردد ولی از اواخر کار مذاکرات بود که در اثر مقاومت آمریکایی ها گفتند فقط تحریم های هسته ای را رفع می کنیم و رفع سایر تحریم ها و حتی رفع موانع استفاده از رفع تحریم های هسته ای به مذاکرات و تعهدات و توافقات جدید نیاز دارد در صورتی که مقام معظم رهبری در این خصوص (در تاریخ 1394/01/20) فرموده بودند:
  «اتّفاقی که باید بیفتد این است که تحریمها به طور کامل و یکجا بایستی لغو بشود. اینکه یکی از آنها میگوید تحریمها شش ماه دیگر لغو میشود، یکی میگوید نه ممکن است یک سال هم طول بکشد، یکی دیگر میگوید ممکن است از یک سال هم بیشتر بشود، اینها بازیهای متعارف معمول اینها است؛ اینها هیچ قابل اعتناء و قابل قبول نیست؛ تحریمها بایستی در همان روز توافق به‌طور کامل لغو بشود؛ این باید اتّفاق بیفتد. اگر قرار باشد که لغو تحریمها باز متوقّف بشود بر یک فرایند دیگری، پس چرا ما اصلاً مذاکره کردیم؟ اصلاً مذاکره و نشستن پشت میز مذاکره و بحث کردن و بگومگو کردن برای چه بود؟ برای همین بود که تحریمها برداشته بشود؛ این را باز بخواهند متوقّف کنند به یک چیز دیگری، اصلاً قابل قبول نیست.»

• وقتی همه مسئولان و متولیان بحث هسته ای به بدعهدی و کارشکنی طرف های مقابل به خصوص آمریکا در اجرای تعهداتش در برجام هسته ای گواهی می دهند منطق حکم می کند که هیچ موضوع دیگری برای مذاکره و تعامل و یا توافق تا زمان تعیین تکلیف تعهدات برجام صورت نگیرد نه این که ما ذلیلانه با دادن تعهدات جدیدتر به دنبال رفع کارشکنی های طرف مقابل با برجام های 2 و 3 باشیم!
• تناقض عجیبی بین سخنان دیشب عراقچی با سخنان قبلی ایشان و سایر مذاکره کنندگان و دست اندرکاران رفع تحریم وجود دارد، تاکنون همگی بر کارشکنی و بدعهدی طرف مقابل و رفع نشدن مشکلات در عمل تأکید داشتند ولی دیروز عراقچی می گفت که طرف مقابل تعهداتش را اجرا کرده و فقط برخی از کارهایش با روح برجام متناقض است! در صورتی که در متن برجام صراحت دارد که طرف مقابل باید به شیوه ای عمل کند که کلیه مزایا و منافع ایران در برجام محقق شود و بسیاری از رفتارهای آمریکا با نصوص برجام تناقض دارد و نه روح آن!
• مسئله آخر این که همانطوری که منتقدین برجام و خود مقام معظم رهبری بیان فرمودند، پیش بینی می شد دشمن بدعهد، از نقاط ابهام آمیز و ایرادات برجام سوءاستفاده کند و منافع ما در برجام با مانع تراشی مواجه کند و در عین حال این رفتارها را نیز ناقض برجام نداند و شایسته نیست که مذاکره کنندگان هسته ای، به خاطر سرپوش گذاشتن روی ضعفشان در تنظیم برجام، و یا بسترسازی برای برجام های 2 و 3 مدعی باشند که طرف مقابل برجام را اجرا کرده است و تنها روح برجام کمی آزرده شده است!

نتیجه گیری: وقتی می بینیم با وجود این همه کارشکنی طرف مقابل در اجرای تعهداتش در برجام چه در آزادسازی پول های بلوکه شده، چه با تحریم های جدیدی مانند محدودیت ویزا، بسته جدید تحریم موشکی جدید و تحریم های جدیدی که روی میز کنگره و دولت آمریکا قرار دارد و چه با تکرار حفظ استخوانبندی تحریم (برخلاف منشور رهبری در اجرای برجام) و حتی تهدید کشورهای دیگر درخصوص مراوده با ایران، همچنان مسئولان سیاست خارجی ما وانمود می کنند آمریکا به تعهداتش پایبند است، به این نتیجه می رسیم که ایشان به دنبال توجیه توافق در زمینه های دیگر در قالب برجام های 2 و 3 هستند و این کار جز با لاپوشانی اشتباهات فاحش خود در تنظیم برجام و کارشکنی های محرز طرف مقابل میسر نیست!

در واقع مسئولان دولت و مسئولان سیاست خارجی برای رسیدن به برجام های 2 و 3 سر یک دوراهی گیر کرده اند که می خواهند از هیچکدام هم عبور نکنند و این امر موجب سردرگمی شان گردیده است:

الف- اگر بگویند با این همه کارشکنی، بدعهدی و مانع تراشی آمریکا در انتفاع ایران از برجام، آمریکا ناقض برجام نبوده است! عملاً به ضعف مفرط و تأیید ایرادات منتقدین به برجام گواهی داده اند.

ب- اگر هم بگویند آمریکا در اجرای تعهداتش در برجام هسته ای کارشکنی و بدعهدی داشته است، عملاً  باب مذاکره و توافق برای برجام های 2 و 3 را بسته اند.

و این چنین است که وقتی به حرفهای دولتمردان و مذاکره کنندگان نگاه می کنیم دنیایی از تناقض برای فرار از این دو راهی جهت رسیدن به برجام های 2 و 3 مشاهده می شود، ایشان هم برجام را تا حد معجزه الهی بالا می برند، هم رسیدن به منافع برجام را به دادن تعهدات دیگر مثل تعهد به FATF (کارگروه اقدام مالی) تعبیر می کنند و هم می خواهند آمریکا را بدعهد و ناقض برجام نشان ندهند!

آقای روحانی! شما در ضیافت افطار دست اندرکاران اجرای برجام (95/4/12) گفتید:

«برجام کم هزینه ترین راه برای رسیدن به اهداف و منافع ایران اسلامی بود و راهی به جز برجام برای رسیدن سریعتر به این اهداف وجود نداشت.»

آقای روحانی! این که کسی بگوید برجام هزینه زیادی نداشته است جمله اشتباهی است که قبلا هم رهبری این جمله را رد کرده بودند و در هر صورت ما در اجرای برجام ، بخشی از حقوق هسته ای مان را با محدودیت های طولانی 8، 10 و 15 ساله مواجه کردیم و با پذیرش اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی، عملاً مراکز نظامی و امنیتی کشورمان را تحت نظارت و بازرسی سازمانی قرار دادیم که عدم امانت داریش قبلاً برای ما ثابت شده است.

آقای روحانی! اگر منافع ایران محقق شده است، پس چرا مردم و حتی برخی از حامیان شما هم آن را حس نمی کنند و بعضاً با عباراتی مثل «تقریباً هیچ» از عائدی های آن سخن می گویند؟! پس چرا با وجود گذشت چند ماه از اجرای برجام ، هنوز برجام نتوانسته است مشکلات کشور را حل کند و حتی همان توافقات خارجی هم به ندرت به قرارداد منجر گردیده است؟!

آقای روحانی! برجام چطور مشکلات ما را حل کرده است در حالی که هنوز برای وادار کردن طرف مقابل به رعایت تعهداتش مشکل دارید و باید مدام با او مذاکره کنید و امتیاز و حتی تعهدات جدید مانند تعهد به کارگروه اقدام مالی بدهید!؟ و این بار تمام مسائل بانکی کشور را نیز تحت نظارت آمریکا قرار دادید! تا شاید گام های بعدی را هم از ما مطالبه کند! و این یعنی نه تنها هنوز برجام مشکلات را حل نکرده است بلکه هنوز حد و حصر هزینه هایی که باید برایش بدهیم هم مشخص نیست!

آقای روحانی! عقل حکم می کند لااقل حالا که از عدم اعجاز اجرای برجام و بدعهدی ها و کارشکنی ها و گروکشی های طرف مقابل مطمئن شده اید، طبق رهنمود رهبری، «اقتصاد مقاومتی» را به عنوان تنها راه تقابل با تحریم بدانید و به آن عمل کنید و نه این که همچنان دنبال کلیدی بگردید که زیرپای کدخدا گم شده است، متأسفانه شما هنوز مصرید که برجام کم هزینه، پر از منفعت و چون آفتاب تابان است؟!