عراقچی دیشب در آستانه ساگرد برجام در برنامه گفتگوی خبری سیما حاضر شد و توضحیاتی در خصوص برجام و روند اجرای برجام در این مدت داد که محور این صحبت ها این بود که طرفین به تعهدات خود در اجرای برجام عمل کرده اند و نهایتا طرف مقابل رفتارهایی داشته که بعضا با روح برجام در تعارض بوده است و این که مذاکرات در زمینه هسته ای بوده و توقع رفع تحریم ها نیز باید در همین محدوده خلاصه شود مگر این که در سایر زمینه ها هم مذاکره و توافقات جدیدی رخ دهد که در نقد این سخنان و ارتباط آنها با برجام های 2 و 3 موارد زیر تقدیم می گردد:

• پذیرش این ادعای آمریکایی ها که تحریمهای مختلف دقیقا به یک سری از دلایل خاص و منطقی ارتباط فنی دارد غلط و موجب سوءاستفاده طرف مقابل شده است! مثلا نه تحریمهای موشکی واقعاً مرتبط با تخلفات موشکی است و نه واقعا جلوی رشد توان موشکی را می گیرد و یا نه تحریم های هسته ای واقعا مرتبط با تخلفات ادعایی هسته ای بوده است و نه مانع پیشرفت صنعت هسته ای شده است! و نه تحریم های حقوق بشری دقیقا مرتبط با مشکلات حقوق بشری ایران اعمال شده و نه مانع تخلفات ادعایی درایران شده است!
• تمام تحریمهای علیه ایران کاملا ظالمانه است چه به لحاظ عملکرد ایران و چه به لحاظ تبعیض در برخورد با ایران و سایر کشورهایی که واقعا تخلفات عدیده ای در زمینه های مختلف دارند ولی منطق آقایان این ظالمانه بودن تحریم ها را تلویحا رد می کند و می پذیرد که ما بابت تخلفات مختلفی تحریم شده ایم که باید آن تخلفات را یک به یک با دادن تعهدات جدید کنار بگذاریم!
• همانطوری که بیان شد نوع تحریمها عموماً هیچ ارتباطی به بهانه وضع آنها ندارند و آنها میتوانند اکثر همان تحریمها را از یک بهانه به بهانه ای دیگر منتقل کنند و به همین دلیل یکی از شروط رهبری در تأیید برجام این بود که هرگونه تحریم جدید نقض برجام تلقی شود، مسئله ای که تاکنون علی رغم برخی تحریم های جدید هنوز رعایت نشده است.
• نه تنها تحریم ها بین بهانه های قدیمی موشکی، هسته ای، حقوق بشری و حمایت از تروریسم قابل انتقال است، بلکه بهانه های جدیدی مانند بهانه های سایبری هم در دستور کار قرار گرفته است که حاکی از اشتباه بودن ورود مذاکره کنندگان به این بازی در پذیرش دلایل فنی در علت تحریم هاست، چرا که با این وضع اگر همه بهانه های موجود تحریم را یک به یک با تنازل رفع کنیم، بازهم بهانه ای جدید برای این کار ایجاد خواهند کرد.
• از ابتدا هم یکی از خطوط قرمز رهبری و هم حرف خود مسئولان مذاکره کننده این بود که همه تحریم ها باید مرتفع گردد ولی از اواخر کار مذاکرات بود که در اثر مقاومت آمریکایی ها گفتند فقط تحریم های هسته ای را رفع می کنیم و رفع سایر تحریم ها و حتی رفع موانع استفاده از رفع تحریم های هسته ای به مذاکرات و تعهدات و توافقات جدید نیاز دارد در صورتی که مقام معظم رهبری در این خصوص (در تاریخ 1394/01/20) فرموده بودند:
  «اتّفاقی که باید بیفتد این است که تحریمها به طور کامل و یکجا بایستی لغو بشود. اینکه یکی از آنها میگوید تحریمها شش ماه دیگر لغو میشود، یکی میگوید نه ممکن است یک سال هم طول بکشد، یکی دیگر میگوید ممکن است از یک سال هم بیشتر بشود، اینها بازیهای متعارف معمول اینها است؛ اینها هیچ قابل اعتناء و قابل قبول نیست؛ تحریمها بایستی در همان روز توافق به‌طور کامل لغو بشود؛ این باید اتّفاق بیفتد. اگر قرار باشد که لغو تحریمها باز متوقّف بشود بر یک فرایند دیگری، پس چرا ما اصلاً مذاکره کردیم؟ اصلاً مذاکره و نشستن پشت میز مذاکره و بحث کردن و بگومگو کردن برای چه بود؟ برای همین بود که تحریمها برداشته بشود؛ این را باز بخواهند متوقّف کنند به یک چیز دیگری، اصلاً قابل قبول نیست.»

• وقتی همه مسئولان و متولیان بحث هسته ای به بدعهدی و کارشکنی طرف های مقابل به خصوص آمریکا در اجرای تعهداتش در برجام هسته ای گواهی می دهند منطق حکم می کند که هیچ موضوع دیگری برای مذاکره و تعامل و یا توافق تا زمان تعیین تکلیف تعهدات برجام صورت نگیرد نه این که ما ذلیلانه با دادن تعهدات جدیدتر به دنبال رفع کارشکنی های طرف مقابل با برجام های 2 و 3 باشیم!
• تناقض عجیبی بین سخنان دیشب عراقچی با سخنان قبلی ایشان و سایر مذاکره کنندگان و دست اندرکاران رفع تحریم وجود دارد، تاکنون همگی بر کارشکنی و بدعهدی طرف مقابل و رفع نشدن مشکلات در عمل تأکید داشتند ولی دیروز عراقچی می گفت که طرف مقابل تعهداتش را اجرا کرده و فقط برخی از کارهایش با روح برجام متناقض است! در صورتی که در متن برجام صراحت دارد که طرف مقابل باید به شیوه ای عمل کند که کلیه مزایا و منافع ایران در برجام محقق شود و بسیاری از رفتارهای آمریکا با نصوص برجام تناقض دارد و نه روح آن!
• مسئله آخر این که همانطوری که منتقدین برجام و خود مقام معظم رهبری بیان فرمودند، پیش بینی می شد دشمن بدعهد، از نقاط ابهام آمیز و ایرادات برجام سوءاستفاده کند و منافع ما در برجام با مانع تراشی مواجه کند و در عین حال این رفتارها را نیز ناقض برجام نداند و شایسته نیست که مذاکره کنندگان هسته ای، به خاطر سرپوش گذاشتن روی ضعفشان در تنظیم برجام، و یا بسترسازی برای برجام های 2 و 3 مدعی باشند که طرف مقابل برجام را اجرا کرده است و تنها روح برجام کمی آزرده شده است!

نتیجه گیری: وقتی می بینیم با وجود این همه کارشکنی طرف مقابل در اجرای تعهداتش در برجام چه در آزادسازی پول های بلوکه شده، چه با تحریم های جدیدی مانند محدودیت ویزا، بسته جدید تحریم موشکی جدید و تحریم های جدیدی که روی میز کنگره و دولت آمریکا قرار دارد و چه با تکرار حفظ استخوانبندی تحریم (برخلاف منشور رهبری در اجرای برجام) و حتی تهدید کشورهای دیگر درخصوص مراوده با ایران، همچنان مسئولان سیاست خارجی ما وانمود می کنند آمریکا به تعهداتش پایبند است، به این نتیجه می رسیم که ایشان به دنبال توجیه توافق در زمینه های دیگر در قالب برجام های 2 و 3 هستند و این کار جز با لاپوشانی اشتباهات فاحش خود در تنظیم برجام و کارشکنی های محرز طرف مقابل میسر نیست!

در واقع مسئولان دولت و مسئولان سیاست خارجی برای رسیدن به برجام های 2 و 3 سر یک دوراهی گیر کرده اند که می خواهند از هیچکدام هم عبور نکنند و این امر موجب سردرگمی شان گردیده است:

الف- اگر بگویند با این همه کارشکنی، بدعهدی و مانع تراشی آمریکا در انتفاع ایران از برجام، آمریکا ناقض برجام نبوده است! عملاً به ضعف مفرط و تأیید ایرادات منتقدین به برجام گواهی داده اند.

ب- اگر هم بگویند آمریکا در اجرای تعهداتش در برجام هسته ای کارشکنی و بدعهدی داشته است، عملاً  باب مذاکره و توافق برای برجام های 2 و 3 را بسته اند.

و این چنین است که وقتی به حرفهای دولتمردان و مذاکره کنندگان نگاه می کنیم دنیایی از تناقض برای فرار از این دو راهی جهت رسیدن به برجام های 2 و 3 مشاهده می شود، ایشان هم برجام را تا حد معجزه الهی بالا می برند، هم رسیدن به منافع برجام را به دادن تعهدات دیگر مثل تعهد به FATF (کارگروه اقدام مالی) تعبیر می کنند و هم می خواهند آمریکا را بدعهد و ناقض برجام نشان ندهند!

باتوجه به گذشت مدت کوتاهی از تغییر رئیس سازمان صدا و سیما، چند مسئله را باید در نظر گرفت:

1- آقای علی عسگری ، رئیس جدید سازمان در آغاز به کار خود گفتند که دغدغه اصلی شان بحث تأمین بودجه است.
2- نارضایتی روحانی از عملکرد صداوسیما به خصوص دربرنامه های تحلیلی اش در خصوص برجام در زمان سرافراز موجب عدم همکاری دولت درخصوص تأمین بودجه این سازمان و اخلال در روند برنامه های صداوسیما گردیده بود.
3- در همین مدت کوتاه دیده میشود که صداوسیما بیشتر به سمت برنامه های حمایتی از دولت حرکت کرده است.
4- انتصاباتی که در صداوسیما و شورای نظارت بر آن صورت گرفته به نحوی است که دولت بتواند نظرات خود را بیشتر در صداوسیما اعمال نماید.
5- آقای روحانی هم از توقعاتش برای تغییر رویه صداوسیما و حمایت از دولت و ناامید نکردن مردم گفت.
6- یکی از انتقاداتی که به صداوسیمای سرافراز انجام میشد این بود که چرا برخی اظهارات مقامات آمریکایی که در تعارض با اظهارات مسئولان ما در خصوص سیاست خارجی بود در صداوسیما منتشر شده است.
7- نزدیک شدن به زمان انتخابات ریاست جمهوری و بندهایی که بالا شمرده شد این فرضیه را تقویت میکند که دولت نهایت فشار خویش را با اهرم بودجه و با توجه به انتصاباتی که در صداوسیما و شورای نظارت رخ داده است، اعمال نماید و اگر قرار باشد آقای عسگری بین دخل و خرج خود در صداوسیما و ارتقای بهره وری و کاهش هزینه ها اهمال کند، مطمئناً جایگاه و شأن فراجناحی و بی طرفی صداوسیما در مقطع حساس انتخاباتی به شدت زیر سوال خواهد رفت.

در پاسخ به این انتقاد هاشمی رفسنجانی به منتقدان برجام:

“اگر دولت لیست دستاوردهای برجام را منتشر کند پیش خانواده شرمنده می‌شوید!!”

آقای هاشمی! مگر ظریف، عراقچی، صالحی و سیف خودشان از خانواده دولت و آشپزان برجام نبوده اند؟! و آیا اگر قرار باشد لیستی از دستاوردهای برجام منتشر شود، همین‌ها نباید آن را تهیه و منتشر کنند؟! خب ایشان که در تشریح دستاوردهای برجام مکررا از کارشکنی‌های طرف مقابل در برجام سخن گفته اند و دستاوردهایش را تا حد تقریبا هیچ معرفی کرده اند!! و یا نکند قرار است یک لیست به سفارش حاج آقا و برای استعمال داخلی تهیه شود و به خورد مردم داده شود!؟

آقای هاشمی، به جای اینکه در فکر شرمنده کردن منتقدان برجام در برابر خانواده هایشان باشید، به فکر درآوردن مردان این سرزمین از شرمندگی دربرابر خانواده‌هایشان باشید، شرمندگی که پس از گذشت 3 سال از عمر دولت به اصطلاح تدبیر و امید! و 4 ماه از اجرای برجام و رفع تحریمها!! و با وجود تمام لبخندها، مصافحه ها و تماسهای مکرر با دشمن این مردم، همچنان در سیمای شان رسوب کرده است.

آقای هاشمی! شما که برجام را خورشید تابان، ابر شتابان و نعمت بزرگ میشناسید و منتقدانش را فاقد غیرت دینی و عزت ملی میدانید، چرا تا کنون این لیست دستاوردهای برجام را برای شکرگزاری بیشتر مردم و لال کردن منتقدان منتشر نکردید؟! و یا نکند این لیست هم مانند توافقات پژو، ایرباس، IPC نفتی، نرخ رشد اقتصادی، میزان نقدینگی و… محرمانه و غیر قابل انتشارند!!

آقای هاشمی! بنا به دیدگاه ها و اظهارات دوستانتان روحانی، کروبی و موسوی، انتشار یک تعداد مار و نمودار به اسم آمار موفقیت و لیست دستاورد چه لطفی دارد وقتی جیب مردم روز به روز نحیفتر و سفره شان فقیرتر میشود؟!

آقای هاشمی! کسی با مذاکره و توافق مخالف نبوده و نیست، ولی این که امتیازات ما واقعی و مو به مو طبق برجام روی زمین انجام شده باشد ولی امتیازات طرف مقابل روی کاغذ مانده باشد و توافقات بانکها و موسسات بزرگ دنیا از ترس تهدیدهای آمریکا، جریمه شدن و بازگشت تحریمها، همچنان به قرارداد منجر نشود و شما برای اثبات بزرگی برجام تنها به دو امتیاز موهوم به نام جلوگیری از جنگ احتمالی و ممانعت از نفروختن احتمالی نفت، بسنده کنید، نمیتواند قانع کننده و به قول شما مایه شرمندگی خانواده منتقدان باشد.

خانواده‌های منتقدان برجام از این که می‌بینند هشدارهای منتقدان درباره نقاط ضعف برجام و بدعهدی طرف مقابل بر حق بوده است، به بصیرت و شجاعت منتقدان برجام افتخار میکنند و آنچه مایه شرمندگی ایشان است داشتن مسئولان بی خیال و سهل اندیش است که تذکرات دلسوزانه را مبنایی برای رفع نقایص برجام قرار ندادند و مدام مرتکب توهین و تهمت به منتقدان دلسوز برجام شدند.

هاشمی رفسنجانی:
«مخالفان برجام دلیل قانع کننده ای برای مخالفت ها ارائه نمیکنند، در حالی که بیشترین استفاده را در این شرایط رژیم صهیونیستی میبرد.»

دلیل انتقادات به برجام مشخص است، بخشی به عدم تنظیم متوازن و صحیح برجام و جدی نگرفتن تذکرات در آن خصوص مربوط است که باعث شد تا امتیازات نقد، زیاد و غیر قابل برگشتی بدهیم و به امتیازات کم، نسیه و با قابلیت بازگشت (ظرف یک ماه) دلخوش کنیم، و بخشی دیگر از انتقادات به برجام این است که از همین امتیازات هم به دلیل کارشکنی ها و بدعهدی های طرف مقابل بهره مند نشده ایم و عملا به دلیل عدم اخذ ضمانتهای لازم و انجام نشدن گام به گام تعهدات دوطرف، عملاً امکان پیگیری لازم یا ابزار فشار برای الزام برای متعهد ماندن طرف مقابل به برجام هم تعبیه نشده است. حالا این که آقای هاشمی این انتقادات را بدون مبنا و دلیل میدانند جای تعجب دارد! این که ایشان بدون در نظر گرفتن آنچه که باید در برجام به دست می آوردیم فقط میگویند اگر برجام نمیشد ما احتمالا! درگیر جنگ میشدیم و یا احتمالا! نمی توانستیم نفت بفروشیم دلیل مناسب و قانع کننده ای نیست که از عدم پایبندی طرف مقابل به برجام و از دست رفتن حقوقمان گلایه نداشته باشیم و نخواهیم وی را به انجام تعهداتش مجبور کنیم.

بحث دیگر استناد هاشمی به این است که رژیم صهیونیستی از تضعیف برجام منتفع میشود در صورتی که این ادعا فاقد هرگونه ارائه مستندات و دلیل قانع کننده ای صورت گرفته است. کاش آقای هاشمی جواب میدادند که اکنون چه کسی از بدعهدی ها و کارشکنی های طرف مقابل در برجام منتفع شده است؟! چه کسانی در این میان ضرر کرده اند؟! آیا جز این است که کارشکنی های طرف مقابل در اجرای برجام همگی اول به نفع رژیم صهیونیستی بوده است؟! آیا سکوت امثال هاشمی در برابر این انتفاع رژیم صهیونیستی، حکیمانه و عزتمندانه است؟! مسلما اگر آقای هاشمی میخواهد به رژیم صهیونیستی نفعی نرساند باید حقوق ما در برجام را مجدانه پیگیری کند، نه این که از این پیگیری استنکاف نماید و از منتقدان هم گلایه کند!

ضمانت اجرایی اجرای برجام چیست؟! آن چیزی که ظریف، آمریکایی ها را با ایمیل، تلفن و حضور، مدام تحت فشار قرار میدهد کدام است؟! چه عاملی است که در متن برجام نیامده است اما آمریکایی ها با آن تحت فشار قرار میگیرند؟! پاسخ این سوال در اظهارات متعدد ظریف در مصاحبه اش با هاله اسفندیاری، توئیت ها و کلیپش پس از مذاکرات وین 5 و در آستانه مذاکرات وین 6، فیلم ضبط شده از صحبتهای ظریف و البرادعی در مذاکرات سعد آباد و اظهارات کری و اوباما درخصوص چرایی تعجیل در توافق هسته ای موجود و همگی حاکی از آن است که ظریف و مسئولان آمریکایی یک دغدغه مشترک دارند و آن حفظ دولت و مسئولان اهل تعامل در ایران است.

کاملاً مشخص است که آمریکا مدام در حال بدعهدی و کارشکنی و به قول ظریف بازی شاهین-قمری با ایران برای اخذ امتیازات متعدد هسته ای، موشکی، منطقه ای، سیاسی و… است و تنها در مواردی که احساس میکند محبوبیت روحانی و دولتش در حال ریزش است، با برخی امتیازات صوری و قولهای کذب، تلاش میکند تا از سقوط ایشان در انتخابات ها و از چشم مردم بکاهد. متأسفانه دولتمردان ما نیز این عامل را یک ابزار مشروع و مبتکرانه برای امتیاز گیری از طرف مقابل فرض کرده اند غافل از این که این ابزار، بیش از این که یک ابزار و اهرم ناشی از قدرت دولتمردان ما تلقی گردد، ناشی از ضعف ایشان در رقابتهای جناحی تلقی شده است و همین امر خودش به یک عامل امتیاز گیری از دولتمردان و فشار بر ایشان در نقاط حساس و پشت درهای بسته تبدیل میشود.

در واقع ظریف آمریکایی ها را از شکست جناح خود می ترساند و این مسئله شاید برای آمریکایی ها هم ناخوشایند باشد اما مطمئناً برای جناح ظریف حکم مرگ و زندگی دارد، نقطه ضعفی که میتواند لطمات جدی به سلامت سیاسی دیپلماسی ما وارد نماید و چه بسا این دغدغه مشترک به تلاش برای تبانی در برخی موضوعات و یا مشاوره های آمریکایی ها برای دولتمردان ما ختم شود، بالاخره کسی که مشکلات داخلی و خانوادگی خودش را نزد اغیار بازگو میکند، باید بداند که خواسته یا ناخواسته، مجوز دخالت و نسخه پیچی را برای طرف مقابل صادر کرده است، آنجا که رسماً به ایشان سفارش برجامهای 2 و 3 میدهند و مسائل غیر هسته ای را برای اجرای برجام هسته ای، گروکشی میکنند و یا تفنگداران متجاوز به آبهای ایران را کمتر از 20 دقیقه و بدون عذرخواهی رسمی و امتیازگیری آزاد میکنند و یا کشتی نجات راهی یمن را تنها با یک تماس کری از مقصد بازمیگرداند.

حسن روحانی، در سفر استانی به سمنان (1395/1/31): «برای من جای تعجب است که برخی می‌خواهند القاء کنند که ملت ایران پیروز نیست و آمریکا پیروز است. برای من جای تعجب است که برخی می‌گویند، دیپلمات‌های ایرانی پیروز نیستند بلکه صهیونیست‌ها پیروز هستند. کجا رفت تعصب ملی؟ کجا رفت غیرت دینی؟ چرا واقعیت‌ها را برای مردم بازگو نمی‌کنید؟ چرا نمی‌خواهیم در برابر عظمت ملت ایران که یک موفقیت بزرگ تاریخی به‌دست آورده سر فرود آوریم؟ آمریکا عظمت دارد، یا صهیونیست یا ایران عزیز ما؟»

آقای روحانی! دلواپسان ما نه تنها عزت ملی و غیرت دینی دارند، بلکه از هوش سرشاری نیز برخوردارند، میفهمند وقتی رییس بانک مرکزی کشور میگوید در برجام “تقریبا هیچ” چیز عاید کشور نشده یعنی چه! میفهمند وقتی از 150 میلیارد دلار دارایی بلوکه شده تنها به 3 میلیارد دلار از دارایی مان دست یافته ایم یعنی چه، میفهمند علی رغم گذشت حدود 100 روز از برجام و 80 روز از توافق هواپیما با ایرباس، هنوز آمریکا مجوزی برای انعقاد قرارداد نهایی صادر نکرده یعنی چه، دلواپسان میفهمند وقتی وزیرخزانه داری آمریکا میگوید ما به همه کشورها و موسسات دنیا اعلام کرده ایم که در معاملاتشان بدانند که ایران هنوز چالشهای غیرهسته ای دارد به معنی تهدید به عدم معامله با ایران است، دلواپسان میفهمند چرا هنوز بانکهای بزرگ دنیا حاضر به همکاری با ایران نیستند یعنی چه، دلواپسان میدانند بازگشت تحریمها به بهانه های حقوق بشری و موشکی و تروریسم و سایبری و … یعنی تضییع همه امتیازاتی که در برجام داده ایم، مردم هوشیارند که آمریکاییها چگونه با کارشکنی و بدعهدی مانع رسیدن ایران به سهم خودش در برجام شده اند، مردم حواسشان هست همین رفت و آمد اروپایی ها هم تا کنون به قراردادی که موجب بهبود اقتصاد، تولید، زیرساختهای کشور و اشتغال باشد نگردیده است و آنها فقط به دنبال بازار فروشی برای محصولات خودشانند. آری آقای روحانی! دلواپسان هم عزت ملی شان به جاست، هم غیرت دینی شان و هم هوش سرشارشان، ولی آیا شما هم همه چیزتان به جا هست؟!

این چه برجامی است که خدا آورده ولی به استناد اظهارات ارنست مونیر، مذاکره کننده هسته ای آمریکا و صحبتهای نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، کدخدای بعدی جهان میتواند آن را پاره کند؟!

این چه برجامی است که به علت عدم توازن در تعهدات دو طرف، تعهدات ما زیرساختی و با تخریب و برچیدن و بتون ریختن و خارج کردن همراه باشد و بازگشتن ما به نقطه اول تقریباً غیر ممکن، ولی بازگشتن طرف مقابل، به یک پاره کردن و یک مکث یک ماهه نیاز دارد؟!

این چه برجامی است که برخی از تحریمهای مانند موشکی و دلار که آنها هم به بهانه هسته ای اجرا شدند، به خاطر اصرار طرف مقابل و کوتاه آمدن مذاکره کنندگان ما باقی ماندند و هم تحریم های جدید به بهانه قای قدیمی تصویب شده و در صف تصویب است و هم بهانه جدیدی مثل مسائل سایبری هم ایجاد کرده اند؟!

این چه برجامی است که به جای این که طرف مقابل را آرامتر و روابط را دوستانه تر کند، در پسابرجام او را به عقب نشینی های دیگر ما در امر موشکی و مسائل سیاست خارجی و تغییر اسلامیت برخی از قوانین (تحت عنوان مسائل حقوق بشری) و … امیدوار کرده است؟!

این چه برجامی است که طرف مقابل در عین بدعهدی های گسترده در برجام، دولتمردان ما از انتقاد و گلایه به این بدعهدی ها ناراحت میشوند و هرکسی که گلایه کند حتی اگر صالحی باشد را با اخم و تشر مواجه میسازد؟! و حتی بعضاً این تعلل در مسیر پسابرجام را امری طبیعی و طبق روال معمول میدانند؟!

این چه برجامی است که دولت با وجود علم و اطلاع از همه خطوط قرمز هسته ای که حداقلهای مورد نیاز ما بودند، بعد از این که برخی از آنها را حفظ نکرد و این مسئله را به رهبری هم اعلام کرد، توقع دارد همه به آن به اسم فتح الفتوح نگاه کنند؟!

این چه برجامی است که وقتی رهبری در بند اول منشور (شرایط اجرای برجام) بیان فرمودند حتما از رئیس جمهور آمریکا تعهد کتبی برای تضمین اجرای برجام گرفته شود (باتوجه به این که برجام به امضاهای 120 و 180 روزه رئیس جمهور آمریکا بند است)، آقای عراقچی گفت که همان نامه کری که از قبل آمده بود یک تضمین محکم حقوقی است ولی الان حتی آقای ظریف هم دنبال تضمین گرفتن از آمریکا برای بانکها و موسسات خارجی است؟!

این چه برجامی است که شروع، ادامه و پذیرش مذاکرات و در نهایت برجام مشروط به شروط رهبری و مورد پذیرش از سوی دولتمردان بوده است اما الان با وجود نقض های مکرر در خصوص همان شرایط رهبری در منشور اجرای برجام، دولت و حامیان برجام که کتبا و شفاها خود را متعهد به رعایت آن شرایط کرده بودند حتی با وجود اقرار به نقض آن منشور و نقض برجام، هنوز هیچ اقدامی در برابر بدعهدی های آمریکا انجام نمیدهند.

این چه برجامی است که تا قبل از آن که تصویب و اجرایی شود، قرار بود 180 میلیارد پول برای ما را آزاد کند ولی در پسابرجام این رقم اینقدر آب رفت که دیگر مسئولان از بیان آن طفره می روند؟! این چه برجامی بود که آب و هوا و غذای مان به آن بند شد، ولی بعد از برجام، عملاً حل مشکلات کشور به برجام های دیگر ارتباط پیدا کرد؟!

این چه برجامی بود که برای تحقق آن، منتقدان را بی سواد، بی شناسنامه، ترسو، بزدل، کاسب، کلاغ و… خطاب کردند و در پسابرجام در نقش معلم اخلاق، نسخه برجام 2 را برای تقویت فرهنگ و ادب کشور، (البته در واقع به قول روحانی برای تغییر زبان انقلاب)، پیچیدند؟!

انتقادات به برجام به 3 بخش تقسیم میشود، انتقاد به روند مذاکرات، انتقاد به برجام و انتقاد به اشتباهات پسابرجامی

الف- به روندی که برای رسیدن به برجام طی شد انتقاداتی وارد است که مختصراً به برخی از آنها اشاره میکنم:

1- توقف رشد هسته ای در همان بدو آغاز مذاکرات، باعث شد تا طولانی شدن زمان مذاکره به نفع رقیب و به ضرر ما باشد و طرف مقابل برای هربار تمدید مذاکرات از ما امتیازات جدیدی بگیرد که نمونه این عقب نشینی ها را از توافقات ژنو تا لوزان و تا برجام در کاهش درصد غنی سازی و تعداد سانتریفیوژ شاهد بودیم.
2- بارها در طول مذاکرات، مسئولان دولت از نتوانستن، ناچار بودن، خالی بودن خزاله و ارتباط همه مسائل به تحریم ها حرف زدند که این مسلماً موجب ضعف قدرت چانه زنی مذاکره کنندگان ما گردید.
3- در طول فعالیت های هسته ای، ما برگ برنده هایی جمع کرده بودیم که باید با آنها سهم بیشتری از حقوقمان را احقاق میکردیم، ولی بعضاً دیدیم که برخی از آنها را به راحتی و بدون هیچ ما به ازای خارجی و بعضاً صرفاً به خاطر تمدید مذاکرات از دست دادیم. یکی از مهمترین برگ برنده های ما، غنی سازی 20 درصد بود که به راحتی بابت تعلیق تحریمهای پتروشیمی و خودروسازی از دست دادیم که آن ها هم به دلیل باقی ماندن تحریم های بانکی عملاً فایده ای نداشت.

ب- اشتباهاتی که در خود توافق برجام وجود دارد این است که:

1- دربرجام همه تحریمها رفع نشدند و حتی همه تحریم های هسته ای از قبیل تحریم های اولیه و تحریم های ایالتی هم باقی ماندند.
2- به جای لغو تحریم ها، تعلیق آنها پذیرفته شد که موجب شده است تا قرادادهای تجاری و صنعتی پسابرجامی، به علت ریسک بازگشت تحریم ها عمدتاً منعقد نشوند و یا با ریسک و قیمت بالا به ضرر ما تمام شوند.
3- همزمان نبودن تعهدات طرفین از ایرادات مهم برجام بود، یعنی ما ماه ها زودتر از طرف مقابل شروع کردیم به انجام تعهدات و بعد از تأیید با تأخیر اجرای برجام توسط آژانس، 50 روز است که شاهد بدعهدی و تعلل طرف مقابل در اجرای تعهداتش هستیم.
4- بازگشت پذیری اقدامات ما نسبت به طرف مقابل بسیار طولانی، سخت و پرهزینه و در برخی موارد غیرممکن است و این عدم توازن در بازگشت پذیری، مسلماً طرف مقابل را در بدعهدی و تعلل جسورتر و ما را در اعتراض نسبت به بدعهدی هایشان محتاط تر میکند.
5- بازرسی از اماکن نظامی و امنیتی پذیرفته شده است که متأسفانه امنیت کشور را پایین می آورد و نظام به منظور حفظ امنیت خود، حتماً باید بیش از زمانی که اسرار نظامیش فاش نشده به تقویت توان دفاعی خود بپردازد.
6- درست است که بخشی از تحریم های هسته ای براساس برجام باید متوقف شوند، اما باز گذاشتن راه های دیگر افزایش تحریمها باعث شده است که طرف مقابل خیلی جسورانه نسبت به استفاده از این مسیرها فعال گردد که این مسئله از طرح ها و لوایح تحریمی در صف تصویب کنگره و دولت آمریکا به خوبی عیان است.
7- پذیرش تحریم های موشکی در قطعنامه 2231 اگر چه موجب نقض برجام نمیشود، اما بستری پرهزینه برای تصویب تحریم های موشکی و تغییر زمین تحریم ها از هسته ای به موشکی ایجاد کرده است که اولین موردش را ظرف همان ماه اول اجرای برجام شاهد بودیم.

ج- برخی از اشتباهات برجامی در حین اجرا:

1- اگر چه مقام معظم رهبری اجرای برجام را به برخی از شرایط و تضمین ها مشروط کردند تا اجرای برجام بدون زیاده خواهی طرف مقابل انجام شود، ولی عدم رعایت این شرایط موجب شد تا دولت در مقید کردن طرف مقابل به اجرای تعهداتش دچار مشکل گردد.
2- یکی از اشتباهات بزرگ پسابرجامی دولت، انعقاد قراردادهایی است که دهان ما را در برابر بدعهدی های طرف مقابل بیشتر میبندد؛ وقتی قرارداد هواپیما به جای این که از نوع فروش اقساطی باشد، از نوع اجاره به شرط تملیک است، یعنی اگر تمام شرایط قرارداد که از قضا مثل قرادادهای پژو و قراردادهای جدید نفتی IPC محرمانه مانده اند عیناً (به هر دلیلی من جمله نقض برجام) محقق نشود، ما ضمن پرداخت اقساط، مالک هواپیماها نخواهیم شد.
3- میزان بهره برداری سیاسی دولت از برجام اینقدر زیاداست که باعث شده تا اخبار بدعهدیها و تعللهای طرف مقابل را یا سانسور کند و یا خیلی ملایم منعکس کند که این امر از سوی طرف مقابل با سوءاستفاده های سنگین مواجه خواهد شد.
4- نمایش وابستگی زیاد به برجام نه تنها باعث جسارت طرف های مقابل برجام گردیده است، بلکه حتی کشورهای همسایه هم از این نقطه ضعف دولتمردان ما استفاده کرده اند و با جسارت و اهانت نسبت به کشور ما، اتباع ایرانی و مسئولان کشور برخورد میکنند و دولت هم از ترس این که ساحت برجام لکه دار شود، در برابر این جسارتها یا ذلیلانه سکوت میکند و یا بسیار ضعیف موضع گیری میکند.